Czy kiedykolwiek poświęciliście choć kilka sekund, by pomyśleć o ilości śmieci, jaką wyprodukowaliście przez całe swoje życie? Zapraszam Was zatem na krótką wycieczkę w przeszłość. Tak, teraz! Porozmawiajmy o zero waste.

Autorka: Carla Ortuño Güendell

Przypomnijcie sobie, ile jednorazowych pieluszek dziecięcych, opakowań po zjedzonych cukierkach i batonikach, plastikowych sztućców i kubków, par butów, kremów do twarzy, szczoteczek do zębów i past wyrzuciliście do kosza… Wymieniać można by naprawdę długo! A teraz zastanówcie się: gdzie większość tych śmieci leży teraz? Prawdopodobnie na gigantycznych górach śmieci na wysypiskach lub, co gorsza, w oceanach.

By jeszcze lepiej zwizualizować sobie problem, przejrzyjcie garść statystyk z różnych dziedzin nauki:

• Do 2015 roku na całym świecie wyprodukowano 8,5 miliarda ton plastiku.
• Z tej ogromnej ilości plastiku tylko 9% zostało poddane recyklingowi, 12% zostało spalone, a 6,3 miliarda ton stało się plastikowym odpadem leżącym gdzieś w środowisku naturalnym (badania opublikowane w magazynie „Science Advances” w lipcu 2017 r.).
• 40% produkowanego plastiku służy do tworzenia jednorazowych opakowań, które raz użyte są bezwiednie wyrzucane (National Geographic, 2018 r.).
• Do 2050 r. w morzu będzie więcej plastiku niż ryb (raport fundacji Ellen MacArthur).

Problem zalegających śmieci zaczyna dotykać cały świat, ale jednocześnie na naszych oczach rodzi się nowy ruch. Ruch, który powoli zmienia i stawia pod znakiem zapytania dotychczasowe działania społeczeństwa napędzane konsumpcjonizmem i dyktatem pieniądza. Zero waste!

Zero waste ma w zamyśle zmienić i uprościć życie – przez zmniejszanie ilości produkowanych śmieci i wysyłania odpadów na wysypisko. Prostym sposobem na zrozumienie tego ruchu jest przyswojenie pięciu zasad (tzw. 5R), które stworzyła Bea Johnson, autorka książki „Pokochaj swój dom. Zero Waste Home, czyli jak pozbyć się śmieci, a w zamian zyskać szczęście, pieniądze i czas”.

Refuse (odmów): czy naprawdę potrzebujecie tych wszystkich darmowych długopisów z każdego wydarzenia, w którym bierzecie udział, butelek hotelowego szamponu albo ulotek?
Reduce (zredukuj): czy potrzebujecie tylu ubrań? Pozbądźcie się ich – choćby przez oddanie uboższym lub sprzedaż sąsiedzką. Spróbujcie też kupowania jedzenia bez opakowań, by oszczędzić czas, pieniądze i zrezygnować z produkcji odpadów.
Reuse (użyj ponownie): pożyczajcie, wymieniajcie, naprawiajcie. I nie bójcie się second-handów!
Recycle (oddaj do recyklingu): jeśli wprowadzicie w życie poprzednie kroki z tej listy, pewnie nie będziecie mieć dużo rzeczy do recyklingu; jeśli jednak takie się zdarzą, upewnijcie się, że wiecie, na czym polega recykling.
Rot (kompostuj): organiczne odpadki zamieńcie na kompost do nawożenia kwiatów i roślin.

Jeśli wielu z nas żyłoby zgodnie z tymi zasadami, bylibyśmy w stanie zmienić krzywą popytu i podaży, a tym samym ograniczyć ilość wytwarzanych i wyrzucanych odpadów. Zmiana zaczyna się jednak od jednostki i w ten sposób możemy zrewolucjonizować cały system! Jak powiedział Roland Geyer, autor badań opublikowanych w magazynie „Science Advances”:

Jako społeczeństwo musimy zastanowić się, czy czyste i zdrowe środowisko nie jest warte zrezygnowania z wygody.

Targi Zero Waste w Warszawie

Wydarzenia i targi skoncentrowane wokół tematu zero waste stają się coraz bardziej popularne. W Warszawie piąta edycja „Targów Zero Waste” – zorganizowana w dniach 23-24 listopada 2019 r. – przyciągnęła ok. 7,7 tys. ludzi. Celem tej edycji było zwiększenie świadomości negatywnego wpływu, jaki na środowisko wywołuje konsumpcyjne nastawienie do życia, oraz przyjazne naturze rozwiązania. Uczestnicy mogli zwiedzić aż 67 stoisk, a głos zabrało 39 specjalistów z różnych branż.

Pośród wszystkich prezentowanych na targach produktów znalazły się m.in. kosmetyki i produkty higieniczne, jak szampony w kostce, dezodoranty w szklanych opakowaniach, bambusowe szczoteczki i proszki do mycia zębów. Dużym zainteresowaniem cieszyły się bambusowe sztućce, owijki z woskiem pszczelim, metalowe butelki i pojemniki na jedzenie, materiałowe torby na zakupy, bambusowe i metalowe słomki, ekologiczne podpaski i kubeczki menstruacyjne. Uczestnicy zostali także zaproszeni do wzięcia udziału w quizach nt. efektywnego recyclingu – nagrodami były np. ekotorby – oraz warsztatach hand made (to ważna zasada zero waste!).

Targi odbywały się w Europejskim Tygodniu Redukcji Odpadów – to europejska inicjatywa, która ma zachęcać różne podmioty do działań uświadamiających w temacie gospodarki odpadami.

Świadomość rośnie powoli, dlatego by przyjazne środowisku idee wyparły stare tradycje, najbardziej potrzebny jest oczywiście czas.

Całe szczęście powstają różne rozwiązania, które mogą przyspieszyć zmiany i ułatwić wejście na ścieżkę zero waste, jak aplikacja „LimitWaste” prezentująca wszystkie sklepy i restauracje zero waste w Polsce.

Jak przejść na zero waste? Oto poradnik!

Czy kiedykolwiek myśleliście o zmianie swoich nawyków, by zmniejszyć produkcję śmieci? Zero waste to proces. Z pewnością nie zdobędziecie potrzebnej wiedzy z tygodnia na tydzień. Co można zatem zrobić? Działać krok po kroku!

Istnieje dzisiaj wiele kanałów informacyjnych, blogów i stron internetowych dla osób, które chcą rozpocząć swoją drogę z zero waste. To baza zawierająca mnóstwo cennych informacji, takich jak przepisy na produkty czy dania zero waste.

Poniższa lista przedstawia 12-miesięczny plan działań, który pomoże Wam przejść tę zmianę krok po kroku. Będziecie mieć cały miesiąc na przyzwyczajenie się do nowych praktyk. Lista jest oczywiście tylko propozycją – czujcie się zaproszeni do korzystania z niej zgodnie z Waszymi upodobaniami.

1. miesiąc: Powiedzcie „nie” plastikowym torbom i słomkom wręczanym przy każdej okazji. Noście ze sobą własne torby wielokrotnego użytku – na rynku możecie znaleźć takie, które zmieszczą się do każdej torebki i kieszeni. „Każdego roku ludzie zużywają 5 trylionów jednorazowych toreb”. (UN environment)

2. miesiąc: Sprawcie sobie butelkę wielokrotnego użytku i noście ze sobą codziennie. To pozwoli Wam uniknąć kupowania plastikowych butelek za każdym razem, gdy poczujecie pragnienie. Najlepsze są te metalowe, ponieważ nie zawierają plastiku i szkodliwego BPA. „Na całym świecie co minutę sprzedaje się blisko milion plastikowych butelek”. (National Geographic, 2018)

3. miesiąc: Ograniczcie konsumpcję różnych dóbr, które są produkowane w dalekiej odległości od Waszego miejsca zamieszkania. W ten sposób ograniczycie emisję gazów cieplarnianych do atmosfery i nauczycie się, jak ponownie użyć lub naprawić to, co już macie w swoich domach. „Ok. 1,7 miliarda ludzi na świecie należy do grupy konsumentów, których dieta opiera się na wysoko przetworzonych produktach, a ich pragnienia dotyczą wielkich domów, wielkich samochodów i jeszcze większych kredytów”. (National Geographic, 2004)

4. miesiąc: Zredukujcie ilość spożywanego mięsa o połowę. Byłoby idealnie, gdyby chociaż raz w tygodniu jadłospis składał się wyłącznie z produktów wegańskich lub wegetariańskich. „Produkcja jedzenia zużywa ok. 92% świeżej wody, z czego jedna trzecia tej ilości pochłania sama hodowla zwierząt”. (Water Resources and Industry study 2013)

5. miesiąc: Unikajcie jedzenia w miejscach, które używają wyłącznie jednorazowych talerzy i sztućców. Jeśli naprawdę nie jesteście w stanie bez tego żyć, przynieście ze sobą własne bambusowe lub metalowe sztućce i pojemniki na lunch, by zjeść lub zapakować zamówione danie. „Na całym świecie każdego roku zużywa się blisko 16 miliardów papierowych kubków do kawy, co generuje liczbę 6,5 miliona ściętych drzew, 4 miliardy zużytych galonów wody i tyle energii, ile zasiliłoby 54 tys. domów przez cały rok”. (GreenMatch, 2019)

6. miesiąc: Oddajcie ubrania, których nie używacie, i zastanówcie się, ile ubrań ze swojej szafy założyliście w ciągu ostatniego miesiąca? Jeśli znajdziecie takie, których nie użyliście ani razu, to znaczy, że wcale ich nie potrzebujecie. „Przemysł modowy produkuje 10% całej ludzkiej emisji dwutlenku węgla. By wyprodukować jedną parę dżinsów, potrzeba ok. 2 tys. galonów wody. To więcej niż gdyby jedna osoba piła 8 szklanek wody przez 10 lat”. (Business Insider, 2019)

7. miesiąc: Uczcie się i eksperymentujcie z tworzeniem własnych kosmetyków. Wykorzystujcie naturalne produkty, takie jak olej kokosowy, masło shea czy ocet jabłkowy lub szukajcie marek, które oferują przyjazne środowisku opakowania. „Do 2025 r. L’Oreal zobowiązał się pakować swoje kosmetyki do opakowań wielorazowego użytku lub kompostowalnych, a 50% materiałów do ich produkcji ma pochodzić z recyklingu”. (National Geographic, 2019)

8. miesiąc: Zacznijcie wybierać podpaski wielokrotnego użytku lub kubeczki menstruacyjne zamiast zwykłych tamponów i podpasek. „Przez całe swoje życie jedna kobieta zużyje między 5 a 15 tysięcy podpasek i tamponów, które z wielkim prawdopodobieństwem skończą na wysypisku jako plastikowy odpad”. (National Geographic, 2019)

9. miesiąc: Poszukajcie w swojej okolicy sklepów, które oferują produkty bez opakowań. Będziecie zaskoczeni, jak wiele takich miejsc istnieje! Eksperymentujcie z listą zakupów: szukajcie „zielonych” rozwiązań, kupujcie mniej. Bea Johnson w swojej książce udowadnia, że w ten sposób zaoszczędziła niemal 40% rocznych kosztów utrzymania rodziny! (Zero Waste Home)

10. miesiąc: Przestańcie marnować jedzenie, wodę i energię. Postarajcie się tak zorganizować sobie jadłospis, by nie pozwolić jedzeniu gnić i trafić do kosza. Woda jest bardzo cenna, więc pamiętajcie, by brać krótsze prysznice, zakręcać kran podczas mycia zębów i naczyń. „Mniej niż 1% dostępnej na świecie wody jest zdatny do używania przez ludzi – reszta wody jest zasolona lub zamknięta w lodowcach”. (The Guardian, 2015)

11. miesiąc: W miejsce samochodu wybierzcie transport publiczny, jazdę rowerem lub spacer – gdziekolwiek się wybieracie. Bądźcie świadomi, jak ogromny wpływ na środowisko ma ten wybór! „W 2017 r. sektor transportowy był odpowiedzialny za 27% całkowitej emisji gazów z 28. państw członkowskich Unii Europejskiej. Lotnictwo międzynarodowe było odpowiedzialne za największy procentowy wzrost emisji gazów cieplarnianych w stosunku do poziomu z 1990 r. (+129%), następnie transport morski (+32%) i transport drogowy (+23%)”. (European Environment Agency, 2019)

12. miesiąc: Dzielcie się wiedzą i doświadczeniem z przyjaciółmi i rodziną. Wytłumaczcie im, dlaczego tak ważne jest, by dokonywać małych zmian (dla wielkiej sprawy). Co ważne, w tym miejscu wcale nie kończy się eksperymentowanie z zero waste. Szukajcie i próbujcie nowych sposobów na ochronę naszego cennego środowiska!

Carla Ortuño Güendell jest w połowie Hiszpanką i w połowie Kostarykanką. Mieszkała już w 12 różnych krajach i uwielbia małe, ekscentryczne kultury. To wyjątkowe doświadczenie nauczyło ją, że bez względu na to, skąd pochodzimy, wszyscy mamy podobne aspiracje i obowiązki w życiu. Dążymy do szczęścia, miłości i dobrego zdrowia. Naszym głównym obowiązkiem jest szanować siebie, innych i dbać o naszą planetę.

Swoją ścieżkę zawodową koncentruje na rozwoju i pomocy humanitarnej – zdobywając doświadczenie z trzech kontynentów w różnych obszarach: zdrowia, edukacji, praw człowieka, środowiska i infrastruktury. Studiowała tłumaczenia i stosunki międzynarodowe. Z przyjemnością uczy się i naucza języków. Mówi biegle po hiszpańsku, angielsku, francusku i chińsku, a obecnie uczy się polskiego.

Carla jest międzykulturową komunikatorką i lingwistką, której pasją jest znajdowanie rozwiązań, które przynoszą nam szczęście, miłość i równowagę w życiu. Uwielbia być aktywna, uprawia sport, a także kroczy własną ścieżką w kierunku zero waste i minimalistycznego stylu życia.