Myślisz, że może masz za mało mleka w piersiach, więc zaczynasz dokarmiać. Lekarz kręci nosem na przybieranie dziecka na wadze, zaczynasz dokarmiać. W wirze matczynych prac zapomniałaś pić 2 litrów wody dziennie i spadła ci wydajność laktacji, zaczynasz dokarmiać. Jest jeszcze co najmniej dziesięć powodów, dla których łatwo sięgnąć po sztuczne mieszanki mleczne, zamiast sięgnąć po rozwiązania trudniejsze, jak spotkanie z konsultantem laktacyjnym. Co takiego zrobili producenci mleka modyfikowanego, że bez zastanowienia wchodzimy w sztuczny świat, skutkującymi często alergiami pokarmowymi i wieloma innymi zaburzeniami trawienia dzieci?

Producenci mieszanek mlecznych są jak na razie bezkarni. Oferują w niemoralny sposób „wygodne rozwiązanie“, które stoi wbrew naturze i koliduje ze zdrowiem dziecka, ale jest legalne. Zwracamy się z trudnymi pytaniami do założycielki fundacji „Changing Markets“ i inicjatorki raportu „Milking It“. Najwyraźniej, bez trzeźwości umysłu rodziców i zdrowego rozsądku w selekcji mediów, którym ufamy, jesteśmy ciągle (nadal w obliczu prawa) narażani na reklamę i działania promocyjne wprowadzające nas celowo w błąd.

Żaneta Geltz: Kiedy producenci mleka modyfikowanego zaczęli zarabiać na żywieniu niemowląt?

Alice Delemare: Podczas rewolucji przemysłowej wiele rodzin w Europie i Stanach Zjednoczonych wyemigrowało do miast za pracą. Niskie płace i wysokie koszty utrzymania w miastach sprawiły, że wiele kobiet musiało pracować, aby wesprzeć finansowo swoje rodziny. Przerażające warunki i długie godziny pracy utrudniały większości kobiet karmienie piersią swoich dzieci. Niektóre dzieci były pod opieką mamek, a inne były karmione domowymi sposobami. Z powodu niewystarczającej ilości mleka zwierzęcego i wielu problemów związanych ze złymi warunkami sanitarnymi, przeżywało niewiele niemowląt karmionych mlekiem innym niż ludzkie.

Pod koniec XIX wieku osiągnięcia naukowe doprowadziły do produkcji pierwszych komercyjnych preparatów do początkowego żywienia niemowląt. Do roku 1887 dostępnych było już 27 opatentowanych marek dla niemowląt. W latach 70-tych XX wieku karmienie piersią osiągnęło najniższy poziom w krajach uprzemysłowionych, ponieważ markowe mieszanki dla niemowląt stały się dobrze znane i uważane przez rodziców za bezpieczne, wygodne i zatwierdzone medycznie.

Społeczeństwo przykładało coraz większą wagę do wiedzy medycznej, więc w połączeniu z agresywną i skuteczną reklamą producentów doprowadziło to do powszechnego przekonania, że preparaty dla niemowląt są równie dobre, a może nawet lepsze od karmienia piersią. Dzisiejszy rynek mleka modyfikowanego jest bardzo opłacalny: obecnie roczna wartość to 47 miliardów dolarów i przewiduje się, że do roku 2020 wzrośnie o ponad 50%, głównie z powodu szybkiej ekspansji na rynkach azjatyckich. Niestety, połączenie możliwości ogromnego zysku z najcenniejszym i najbardziej wrażliwym „konsumentem“ stwarza okazje do nadużyć.

Ż.G.: Dlaczego nie ma skutecznej polityki ochrony przed agresywnym marketingiem na całym świecie? Czy Światowa Organizacja Zdrowia sobie nie radzi?
A.D.: Międzynarodowy Kodeks Marketingu Produktów Zastępujących Mleko Kobiece („Kodeks”) ma na celu „przyczynienie się do zapewnienia bezpiecznego i odpowiedniego żywienia niemowląt, poprzez ochronę i promocję karmienia piersią, a także poprzez zapewnienie właściwego stosowania substytutów mleka kobiecego. Zapisy w Kodeksie regulują działania rządów, producentów, oraz podmiotów świadczących opiekę zdrowotną. Istnieją kolejne postanowienia, które wyjaśniają i rozszerzają zakres działania Kodeksu. Łącznie stanowią one międzynarodową politykę promocji karmienia piersią i zabraniają wprowadzania do obrotu substytutów mleka kobiecego. Głównym wyzwaniem jest niewdrażanie i nieegzekwowanie Kodeksu przez rządy. Na przykład, oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dotyczące mieszanek dla niemowląt są zakazane w krajach takich jak Australia, Nowa Zelandia i Republika Południowej Afryki. Jednakże, inne kraje nie wprowadziły jeszcze ustawodawstwa w tej dziedzinie. Rządy muszą opracować ustawodawstwo krajowe, w którym przepisy zawarte w Kodeksie opisują minimalne wymagania. Nasz raport zaleca również inne działania, które rządy mogą podjąć oprócz wdrożenia Kodeksu, takie jak upewnienie się, że dane mleko niemowlęce zostało wyprodukowane w oparciu o badania naukowe, usunięcie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych oraz zapewnienie ograniczonej ilości produktów w przystępnej cenie.

Ż.G.: Stworzyłaś raport dotyczący marketingu producentów mleka modyfikowanego, gdzie możemy przeczytać: „Mleko krowie nie jest odpowiednim substytutem mleka kobiecego z kilku powodów. Występują duże różnice w kombinacji makroskładników: ludzkie mleko jest bogatsze w węglowodany, ale ma niższą zawartość białka i minerałów. W mleku krowim brakuje odpowiedniej ilości żelaza, witaminy C i innych ważnych składników odżywczych, których potrzebują niemowlęta. Pomimo podobnej zawartości tłuszczu, mleko matki składa się głównie z tłuszczów nienasyconych, w przeciwieństwie do mleka krowiego, w którym występują tłuszcze nasycone. Niemowlęta nie są w stanie prawidłowo trawić mleka krowiego, a różnice w profilu żywieniowym mogą nadmiernie obciążać narządy niemowlęcia (gdy składniki odżywcze są dostarczane w nadmiarze) lub prowadzić do poważnych niedoborów żywieniowych (gdy brakuje odpowiednich składników odżywczych).“

Co to oznacza w matczynym języku?
A.D.: Wszystkie badania wskazują na fakt, że mleko matki przewyższa każde mleko modyfikowane. Zapewnia niemowlętom najlepsze odżywianie, a dodatkowo, karmienie piersią ma także korzyści dla matki jak i dziecka, które wykraczają poza dietę. Skład mleka matki zmienia się w sposób ciągły, dlatego też produkty mleczne dla niemowląt nie mogą imitować mleka matki. Preparaty dla niemowląt nie zawierają przeciwciał, czynników wzrostu, hormonów i innych substancji, które chronią dzieci przed chorobą, pomagają im wzrastać i rozwijać się w odpowiednim tempie. Szczegółowe informacjena temat różnic w składzie mleka i formuł zostały opisane przez wiele innych organizacji, na przykład, tutaj: www.hipoalergiczni. pl/mleko-kobiece

Ż.G.: Teoretycznie lekarze nie powinni angażować się w żadne działania marketingowe związane z handlem produktami, ale niestety angażują się. Czy jest to spowodowane tym, iż producenci potrzebują autorytetów medycznych, aby wpływać na decyzje matek? Co według Ciebie należy zrobić, aby powstrzymać te nieetyczne praktyki?

A.D.: Firmy produkujące mieszanki dla niemowląt stosują różne strategie promowania swoich produktów: od marketingu, przez lekarzy i pracowników służby zdrowia, po bezpłatne próbki i bezpośredni kontakt z matkami za pomocą mediów społecznościowych. Firmy wiedzą, że pracownicy służby zdrowia mają duży wpływ na decyzje życiowe matek. W rezultacie, celowo starają się wprowadzać na rynek i dystrybuować swoje produkty w szpitalach i placówkach opieki zdrowotnej na całym świecie. Niedawno, bardzo spersonalizowany i wyrafinowany marketing cyfrowy stał się nową taktyką. Stało się to skutecznym sposobem dla firm, aby bezpośrednio dotrzeć do matek i być niezauważonym przez osoby próbujące monitorować zgodność z Kodeksem WHO. Nasze badania nie skupiły się na tych działaniach szczegółowo, ponieważ wiele innych organizacji pracuje nad monitorowaniem zachowania firm w tym obszarze. Fundacja „Access to Nutrition” tworzy regularny ranking BMS, który ocenia praktyki marketingowe sześciu największych na świecie producentów mieszanek dla niemowląt. Na początku tego roku, fundacja „Save the Children” przygotowała raport zawierający szereg zaleceń dla firm, inwestorów i rządów w celu ograniczenia agresywnych zachowań marketingowych producentów mleka dla niemowląt.

Ż.G.:Jaki jest cel twojej fundacji? Czy chcesz doprowadzić do zaprzestania marketingu mleka dla niemowląt?

A.D.: Fundacja „Changing Markets” koncentruje się na ujawnianiu nieodpowiedzialnych praktyk korporacyjnych i skierowaniu rynku w stronę bardziej zrównoważonych rozwiązań. Producenci substytutów mleka kobiecego od dawna są znani ze swoich nieodpowiedzialnych praktyk stosowanych w reklamach mleka modyfikowanego skierowanych do matek, zwłaszcza w biednych krajach. To, czemu poświęca się tam mniej uwagi, to naukowe potwierdzenie zalet mleka modyfikowanego dla niemowląt. Firmy twierdzą, że u podstawy rozwoju ich produktów leży nauka o żywieniu, obiecując, że zdrowie dzieci jest ich priorytetem. Nasze badania ujawniają, że tak nie jest. Nasze odkrycia pokazują, że badania rynku, a nie nauka, napędzają wszystkie aspekty zróżnicowania produktów, w tym ich skład i ceny. Widać, że służy to wyłącznie zwiększeniu udziałów rynkowych i zysków producentów. Wzywamy do kompleksowego przeglądu globalnych produktów mlecznych dla niemowląt oraz wprowadzenia bardziej rygorystycznych
przepisów, tak aby sprzedawać tylko te produkty, które zostały stworzone w oparciu o jednoznaczne dowody naukowe oraz zawierające najwyższej jakości składniki odżywcze. Wzywamy także rządy do wprowadzenia i egzekwowania przepisów krajowych, które w pełni wdrażają Kodeks marketingowy WHO oraz w celu zapewnienia, że bezpieczeństwo i jakość odżywcza produktów jest regularnie weryfikowana.

Ż.G.: Jaka jest odpowiednia alternatywa dla tych matek, które nie mogą zaoferować swoim dzieciom naturalnego karmienia piersią ze względów zdrowotnych?
A.D.: Obecnie dwoje z trzech dzieci jest karmione albo tylko mlekiem modyfikowanym albo piersią w połączeniu innymi pokarmami. Istnieje
wiele powodów, dla których matka może nie karmić piersią. Wiele kobiet chce karmić naturalnie, ale brakuje im wsparcia ze strony wykwalifikowanych
doradców laktacyjnych, pracodawców oraz społeczeństwa. Doradzamy matkom, aby szukały niezależnych źródeł informacji i czytały o korzyściach jak i ograniczeniach różnych opcji żywienia. Większość organizacji zaleca karmienie piersią, ale kiedy matki muszą stosować mieszanki dla niemowląt,
organizacje, takie jak brytyjskie First Steps Nutrition Trust, twierdzą, że prostsze mieszanki są lepsze. First Steps Nutrition zauważa, że „wiele drogich marek zawiera oświadczenia zdrowotne, a może to zrobić tylko w przypadku składników, które nie są niezbędne, a te niepotrzebne składniki mogą w rzeczywistości stanowić obciążenie dla metabolizmu małego dziecka“.

Ż.G.: Czy możesz nam powiedzieć, które firmy nie przestrzegają zasad marketingowych i promują swoje produkty w nieetyczny sposób?
A.D.: W naszym pierwszym raporcie Milking It spojrzeliśmy na czterech największych producentów mleka dla niemowląt – Nestlé, Danone, Abbott i Reckitt Benckiser. Wszystkie te firmy reklamują swoje produkty mleczne dla niemowląt i naruszają Kodeks WHO, a także wykorzystują brak wiedzy o składzie produktu, by pobierać więcej pieniędzy za tzw. produkty „Premium“. Nie ma spójności między sztucznymi mieszankami dla niemowląt sprzedawanymi przez te firmy w różnych krajach, co wskazuje na brak poparcia naukowego za ich asortymentem. Oznacza to również, że rodzicom trudno jest zrozumieć różnice między różnymi produktami na półkach. Z tego powodu często postrzegają oni cenę jako wskaźnik jakości. Jednak istnieje niewiele dowodów na poparcie dodania wielu tzw. składników Premium, które są w droższych produktach. Istnieje bardzo niewiele długoterminowych badań dotyczących wpływu różnych dodatkowych składników odżywczych na zdrowie dzieci. Doradzamy matkom, aby szukały niezależnych źródeł informacji i czytały o korzyściach jak i ograniczeniach różnych opcji żywienia. Większość organizacji zaleca karmienie piersią, ale kiedy matki muszą stosować mieszanki dla niemowląt, organizacje, takie jak brytyjskie First Steps Nutrition Trust, twierdzą, że prostsze mieszanki są lepsze.

Jesteśmy bardzo zaniepokojeni faktem, że istnieje bardzo mało kontroli nad jakością odżywczą mieszanek dostępnych na rynku, przez niezależne podmioty – wydaje się, że tę branżę pozostawiono samoregulacji. Jest to ogromny problem, ponieważ dobre odżywianie na tym etapie życia dziecka jest kluczowe. Potrzebujemy niezależnych źródeł informacji i potrzebujemy mniej produktów na rynku, które powinny być uczciwie wycenione. Niektóre kraje, takie jak Chiny i Singapur, już teraz podejmują działania w tym kierunku. Inne rządy powinny wdrożyć i egzekwować Kodeks Marketingowy WHO oraz późniejsze postanowienia, a następnie upewnić się, że wprowadzono dodatkowe środki w celu ograniczenia liczby produktów mlecznych dla niemowląt, redukcji cen oraz usunięcia wszelkich oświadczeń.

Wydaje się, że tę branżę pozostawiono samoregulacji. Jest to ogromny problem, ponieważ dobre odżywianie na tym etapie życia dziecka jest kluczowe.

Ż.G.: Gdzie czytelnicy mogą znaleźć więcej informacji na temat oficjalnych ustaleń w tym zakresie?
A.D.: Oba nasze raporty na ten temat można pobrać z naszej strony internetowej: https://changingmarkets.org/portfolio/milking-it/

Alice Delemare Dołączyła do Changing Markets w kwietniu 2017 r. odchodząc od Bond, sieci międzynarodowych organizacji zajmujących się rozwojem, gdzie prowadziła program mający na celu zbudowanie publicznego wsparcia dla rozwoju. Umożliwiła organizacjom zrozumienie badań opinii publicznej i zastosowanie nowych narracji w celu zwiększenia zaangażowania w globalne ubóstwo.
Jako ekspert w budowaniu koalicji, zwołała też akcję w Wielkiej Brytanii, aby zmobilizować społeczeństwo w kluczowych momentach tego procesu po 2015 roku. Pomagała również w utworzeniu koalicji do obrony akcji pomocowych, w obliczu coraz częstszych ataków w brytyjskich mediach. Wcześniej Alice pracowała przy kampaniach VSO, Electoral Reform Society i Oxfam oraz dla parlamentarzystów. Spędziła prawie 2 lata na północy Ghany, wspierając rzecznictwo na rzecz edukacji i przez rok pracując w Chinach. Pasjonuje się aktywizmem, równością i łączeniem ludzi w celu osiągnięcia zmian. Studiowała historię na Uniwersytecie w Durham i posiada tytuł magistra w zakresie badań rozwojowych i gender na Uniwersytecie w Leeds.
W wolnym czasie Alice jest powiernikiem organizacji pracującej w Zachodniej Ghanie. Lubi gotować, zajmować się ogródkiem i uprawiać jogę.

MLEKA KOBIECEGO                                                                        MLEKA MODYFIKOWANEGO

Projekt powstał dzięki akcji studenckiej Cecily Heslett, Sherri Hedberg i Haley Rumble, którzy to zorganizowali kurs Karmienia Piersią dla Osób związanych z Opieką Zdrowotną w koledżu Douglas w New Westminster, BC, w Kanadzie. © 2007