Benzoesan sodu i substancja rakotwórcza

Producenci żywności, leków czy kosmetyków dodają wiele różnych substancji do swoich produktów po to, aby poprawić ich właściwości. Duża część tych dodatków to różnego rodzaju konserwanty, a benzoesan sodu jest jednym z tych, o których słyszymy najczęściej. Skąd się bierze owa „sława” tego środka?

Pochodzenie

Benzoesan sodu to otrzymywana sztucznie sól kwasu benzoesowego, obficie występującego w owocach, grzybach, niektórych przyprawach czy fermentowanych produktach mlecznych. Sól sodowa tego kwasu  została dopuszczona do użycia w żywności i kosmetykach. Jako dodatek do żywności benzoesan sodu oznaczany jest symbolem E211, natomiast w składzie kosmetyków wg systemu INCI opisywany jest jako sodium benzoate. Jego głównym zadaniem jest hamowanie rozwoju grzybów i bakterii w produktach, do których jest dodawany. Działa wyłącznie w środowisku kwaśnym.

Występowanie

Benzoesan sodu możemy znaleźć między innymi w takich produktach spożywczych jak:

• Napoje bezalkoholowe
• Soki owocowe
• Dżemy i galaretki
• Warzywa w occie, solance lub oleju
• Konserwy rybne
• Desery mleczne
• Przyprawy i sosy

Oprócz żywności znajdziemy go także w licznych kosmetykach i produktach do codziennej higieny. Dozwolone stężenie w produktach do spłukiwania wynosi 2,5%, w produktach doustnych 1,7% a w produktach pozostających w stałym kontakcie ze skórą do 0,5%.

Działania niepożądane

Benzoesan sodu w odpowiednich stężeniach sam w sobie uznawany jest za bezpieczny. Przy wyższych może powodować uwalnianie się histaminy, a co za tym idzie objawy podobne do alergicznych (wysypkę, swędzenie, pokrzywkę i zaczerwienienie skóry).

O wiele poważniejsze skutki może mieć dodany do żywności. Badania dokonane na wyspie Wight w 2002 roku sugerowały związek dodatków do żywności (w tym benzoesanu sodu) z agresją i nadpobudliwością u dzieci w wieku 3 lat. W 2007 brytyjska rządowa agencja FSA (Food Safety Agency) zamówiła badania [pullquote]Benzoesan sodu w połączeniu z kwasem askorbinowym (witaminą C) wytwarza benzen – substancję rakotwórczą.[/pullquote]przeprowadzone przez Uniwersytet Southampton, które pokazały, że w połączeniu z barwnikami benzoesan sodu powoduje u części dzieci nadpobudliwość.

Udowodniono także, że benzoesan sodu w połączeniu z kwasem askorbinowym (witaminą C) wytwarza benzen – substancję rakotwórczą. Tego typu połączenie substancji często występuje w napojach. Przy prawidłowym przechowywaniu i przestrzeganiu okresu przydatności do spożycia, ilość wytwarzanego benzenu mieści się w normach. Przekroczenie daty przydatności do spożycia i wystawienie na światło oraz wysoką temperaturę przyspiesza jednak proces powstawania benzenu. Badania amerykańskiej agencji FDA znalazły podwyższone ilości benzenu w co 10 na 200 przebadanych napojach. 9 z nich to butelkowane napoje z dodatkiem witaminy C i konserwowane benzoesanem sodu. 1 to sok żurawinowy z dodatkiem witaminy C i naturalnie występującym benzoesanem.

W badaniach panelu ekspertów CIR część testów wykazywała genotoksyczność benzoesanu sodu. Prowadzone pod tym samym kątem badania na drożdżach sugerowały uszkodzenia komórek i materiału genetycznego przez ten konserwant.

Wnioski

Choć teoretycznie bezpieczny i dopuszczony do użycia, benzoesan sodu może nieść szereg zagrożeń dla naszego zdrowia. Zagrożenie to zaczyna być dostrzegane również przez producentów. Wiodący producent napojów zdecydował o stopniowym wycofywaniu benzoesanu sodu ze swoich flagowych napojów gazowanych. Póki co konsument skazany jest na własny osąd i czujność. Dopóki benzoesan sodu i inne nie do końca bezpieczne składniki będą widnieć na etykietach produktów, dopóty powinniśmy zostawiać takie produkty na półkach. Być może alternatywne, pozbawione dodatków produkty będą krócej przydatne do spożycia, czy też nieco droższe, ale to niewielka cena za bezpieczeństwo i zdrowie.

„Benzoesan sodu i substancja rakotwórcza” Źródła