Gdy stajemy w obliczu diagnozy celiakii, zwykle słyszymy nazwę tej choroby po raz pierwszy. Tymczasem celiakia ma poważny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Jak rozpoznać pierwsze objawy, do kogo zwrócić się po pomoc i dlaczego warto się zbadać, opowiedziała nam Anna Marczewska z Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej.
Hipoalergiczni: Co to jest celiakia i na czym polegają jeszcze inne nietolerancje glutenu?
Anna Marczewska, Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej: Celiakia (choroba trzewna) to trwająca całe życie immunologiczna choroba o podłożu genetycznym, charakteryzująca się nietolerancją glutenu – białka zapasowego zawartego w zbożach (pszenicy, życie, jęczmieniu). Działający toksycznie gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, maleńkich wypustek błony śluzowej, które zwiększają powierzchnię jelita i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie toksycznego działania glutenu wchłanianie pokarmu jest upośledzone, co prowadzi do wystąpienia różnorodnych objawów klinicznych. Jedyną metodą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie ścisłej diety bezglutenowej.
Na diecie bezglutenowej są też osoby z alergią pokarmową – na pszenicę lub na gluten. Ostatnio też zaczyna się mówić o nowej chorobie – nadwrażliwości na gluten. Są to pacjenci, którzy nie mają przeciwciał swoistych dla celiakii czy zmian w jelitach, ani typowej alergii, ale wprowadzenie diety bezglutenowej sprawia, że cofają im się różne dolegliwości (np. bóle głowy, bóle stawów)
H: Jak rozpoznać celiakię u dziecka? Co powinno zwrócić naszą uwagę?
AM: Najczęstsze objawy celiakii to: wzdęty brzuch, biegunka, zaburzenia wzrostu, spadek masy ciała, anemia, nudności, brak apetytu, osteoporoza, niedobory witamin i składników mineralnych, ciągłe zmęczenie, nerwowość, depresja.
U dzieci zwykle dominują objawy ze strony układu pokarmowego, a u dorosłych – objawy pozajelitowe.
H: Czy są jakieś testy na celiakię? W jaki sposób się ją diagnozuje?
AM: Diagnostykę celiakii zaczyna się od sprawdzenia specyficznych dla celiakii przeciwciał. Zwykle oznacza się stężenie przeciwciał:
- przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG)
- przeciwko endomyzium mięśni gładkich (EmA)
Od niedawna dostępne są również przeciwciała przeciwko „nowej gliadynie” GAF. W trakcie diagnostyki należy pobrać krew na badanie oceniające całkowity poziom IgA, gdyż część chorych ma niedobór IgA. Wtedy bada się przeciwciała w klasie IgG.
Należy jednak podkreślić, że brak przeciwciał typowych dla celiakii nie wyklucza tej choroby, zwłaszcza u osób dorosłych i bardzo małych dzieci, gdyż część chorych nie wytwarza przeciwciał. Dlatego do pełnego rozpoznania konieczne jest wykonanie biopsji jelita cienkiego. Badanie przeciwciał można wykonać we własnym zakresie w większych laboratoriów. Wykaz laboratoriów i pełniejszy opis diagnostyki http://www.celiakia.pl/celiakia/
H: Jak często spotykana jest ta choroba? Czy dotyczy w takim samym stopniu kobiet i mężczyzn?
AM: Szacuje się, że na celiakię choruje 1% społeczeństwa. Wśród chorych przeważają kobiety.
H: Czy nieleczona celiakia prowadzi do powikłań, czy może sama ustąpić?
AM: Nieleczona celiakia prowadzi do wielu powikłań:
- Zaburzeń wchłaniania i wynikających z nich zmian kostnych (osteoporoza), problemów z płodnością, niedoboru masy ciała, anemii
- Zaburzeń psychicznych – depresji, apatii, drażliwości, obniżonego poczucia własnej wartości
- Zaburzeń neurologicznych – zaburzenia koordynacji, drżenia mięśniowe, polineuropatie, padaczka
- Zwiększonego ryzyka wystąpienia chorób autoimmunologicznych (cukrzyca 1 typu, choroba Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów)
- Zwiększonego ryzyka zachorowania na nowotwory przewodu pokarmowego.
Tak jak już wspomniałam wcześniej, jedyną metodą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie ścisłej diety bezglutenowej. Celiakia nie ustępuje sama, nie można z niej wyrosnąć.
H: Czy gluten sam w sobie jest szkodliwy? Czy powinien zostać wyeliminowany z diety także przez zdrowe osoby?
AM: Trudno powiedzieć. Na pewno w naszym społeczeństwie jest wiele osób z nadwrażliwością na gluten. Amerykanie szacują, że 4 – 6 % populacji USA źle toleruje gluten. Jak jest w Polsce? Nie wiadomo.
H: Gdzie możemy szukać wsparcia, gdy już wiemy, że my lub nasze dziecko cierpimy na celiakię?
AM: Zapraszamy do naszego. Jesteśmy największą ogólnopolską organizacją pożytku publicznego wspierającą osoby na diecie bezglutenowej. Działamy w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Katowicach, Poznaniu, Opolu, Częstochowie, Olsztynie, Białymstoku, Gdańsku, Suwałkach, Szczecinie i innych miastach. Skupiamy osoby z celiakią, alergią na gluten, rodziców chorych dzieci, lekarzy, dietetyków oraz wszystkich zainteresowanych tematyką. Do Stowarzyszenia należy ponad 1800 osób, z informacją trafiamy do kilkudziesięciu tysięcy.
Chcemy by Polska była krajem przyjaznym osobom na diecie bezglutenowej. Pracujemy nad zwiększeniem świadomości na temat celiakii, poprawą wykrywalności choroby i poprawą jakości życia osób na diecie.
H: Jakie efekty przynosi dieta bezglutenowa?
AM: Stosowanie diety bezglutenowej u większości chorych powoduje powrót do zdrowia, pozwala normalnie funkcjonować. Nie są potrzebne żadne leki, wystarczy eliminacja z diety pszenicy, żyta i jęczmienia oraz wszystkich produktów z ich dodatkiem.
H: Czym zastępować produkty, które zawierają gluten?
AM: Osoby na diecie bezglutenowej mogą korzystać z różnych mąk niezawierających toksycznego glutenu, na przykład z mąki kukurydzianej, ryżowej, ziemniaczanej, teff, amarantusa, gryki. Można też stosować specjalnie oczyszczoną skrobię pszenną bezglutenową. Bezglutenowe są też wszystkie warzywa i owoce, mięso, większość nabiału.
Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej – aktywnie wspiera osoby, które z przyczyn zdrowotnych muszą unikać glutenu. Stowarzyszenie prowadzi serwis celiakia.pl oraz stronę z przepisami na dania bezglutenowe kuchniabezglutenowa.pl. Stowarzyszenie od lipca jest także partnerem magazynu hipoalergiczni.pl i aktywnie wspiera edukację w zakresie diety bezglutenowej.
trudny temat i trudna robota do zrobienia dla rodziców ,ale wszystko jest do zrobienia jeśli tylko się chce ,wymaga to nauki i poświęcenia czasu ale wyboru nie ma jeśli chcemy takie dziecko prowadzić w miarę choroby zdrowo przez życie
a moze kiedys cos takiego [powstanie w Jeleniej Gorze
wow,dzięki Bogu moja alergia przy celiace to pikuś,aż boję się pomyśleć ile mam szczęścia,że coś takiego mnie ominęło i współczuję tym którzy muszą się z ta chorobą męczyć…w sumie wielu rzeczy można dowiedzieć się czytając,fakt ,że czasem się nie chce ale wakacji ostatnie dni mogę dobrze wykorzystać,ciesze się że koleżanka poleciła mi hipoalergicznych qurczaki dużo jeszcze nauki przede mną,i czytania bo spodobało mi się tutaj:)