Jak to jest, że uczula nas nagle i jabłko i brzoza? Jak zrozumieć uczulenie jednocześnie na roztocze kurzu domowego i na krewetki, które zjedliśmy ze smakiem na wakacjach? Zaatakowani krzyżowo, czujemy się zagubieni, bo trudno zauważyć jakikolwiek związek pomiędzy tak różnymi alergenami. A jednak pojawiła się nowoczesna diagnostyka, która wreszcie precyzyjnie pokazuje, co nas uczula.
TEKST: dr n. med. Anna Strumnik-Filipek
ROZMAWIAŁA: Żaneta Geltz
W ciągu ostatniego roku pojęcie „Diagnostyka Molekularna” zdominowało rozmowy w kuluarach podczas konferencji alergologicznych i stało się jedną z głównych nowości, które dają nadzieję na przełom w badaniach oferowanych alergikom. Nie dość, że trafiają „w punkt”, a właściwie w molekułę, to jeszcze ceny są akceptowalne na przeciętną polską kieszeń. Zwracamy się do ogólnopolskiej sieci ALAB laboratoria z pytaniami, co to dokładnie oznacza to dla pacjenta.
Żaneta Geltz: Co oznacza molekularna diagnostyka alergii? Jakie korzyści niesie dla pacjenta?
Anna Strumnik-Filipek: Pomimo dostępności coraz doskonalszych badań w kierunku alergii IgE zależnej, ustalenie właściwej cząstki uczu- lającej jest bardzo trudne. Z pomocą przychodzi diagnostyka molekularna, która pozwala precyzyjnie ustalić, które konkretne białka ze źródła alergenu są prawdziwą przyczyną alergii. Testy tradycyjne ograniczają się jedynie do potwierdzenia lub wykluczenia alergii na dany alergen. Diagnostyka molekularna rozróżnia faktyczne uczulenie od symptomów wywołanych reakcją krzyżową. Pozwala przewidzieć ryzyko wystąpienia reakcji miejscowych, czy ogólnoustrojowych, w tym anafilaksji. Ponadto, ma swój szczególny udział w klasyfikacji pacjentów do swoistej immunoterapii alergenowej.
Ż.G.: Co to właściwie jest reakcja krzyżowa? Jak się objawia?
A.S.-F.: O reakcji krzyżowej mówimy wtedy, gdy osoba z alergią na pyłek brzozy, wiosną w trakcie intensywnego pylenia, doznaje reakcji alergicznej po zjedzeniu jabłka. Jesienią, poza sezonem pylenia brzozy, to samo jabłko jest dobrze tolerowane. Objawy kliniczne mogą ograniczyć się do jednego narządu lub dotyczyć kliku organów, włączając błonę śluzową jamy ustnej, skórę, przewód pokarmowy, drogi oddechowe oraz układ sercowo-naczyniowy. Reakcje krzyżowe odpowiadają za wystąpienie np. zespółu alergii jamy ustnej, zespołu lateks-owoce czy wieprzowina-kot.
Ż.G.: Kto powinien wykonać testy diagnostyczne w kierunku mo- lekularnej diagnostyki alergii? Komu są one polecane?
A.S.-F.: Testy molekularne są szczególnie polecane pacjentom uczulonym na wiele alergenów z możliwością współistnienia reakcji krzyżowych. Mają zastosowanie w chorobach alergicznych, takich jak astma, nieżyt nosa, pokrzywka, egzema, zapalenie spojówek, czy w alergii pokarmowej. 
Są też zalecane u pacjentów z przeciwskazaniami do punktowych testów skórnych np. w chorobach skóry czy w przypadku ryzyka wystąpienia reakcji anafilaktycznej.
Ż.G.: Jakie testy diagnostyczne w kierunku molekularnej diagno- styki alergii są obecnie dostępne na rynku? Który najlepiej wybrać ?
A.S.-F.: Na rynku dostępnych jest kilka testów tej klasy, ImmunoCap ISAC czy Faber, od tego roku dostępny również w Polsce test ALEX. ALEX posiada najszerszy zakres z powyżej wymienionych, bo aż 282 składowe – 156 ekstraktów alergenowych i 126 molekuł. Jednoczesne oznaczenie ekstraktów alergenowych wraz z molekułami zwiększa dokładność diagnostyczną i kompleksowość testu. W odróżnieniu od pozostałych testów, w ALEXie mamy pomiar ilościowy swoistych przeciwciał IgE. Cechą szczególną testu ALEX jest zastosowanie blokera CCD. CCD są to cukrowe łańcuchy reagujące krzyżowo, obecne w alergenach pochodzenia roślinnego czy jadach owadów. Bloker CCD ograniczając wyniki fałszywie dodatnie, zwiększa specyficzność (czyli trafność) testu.
Ż.G.: Czy wykonanie Panelu Alex niesie ze sobą ograniczenia dla pacjenta?
A.S.-F.: Jeżeli chodzi o wykonanie Panelu ALEX, nie ma żadnych ograniczeń do badania, jak i nie wymaga on specjalnego przygotowania ze strony pacjenta. Materiałem do badań jest krew, pacjent nie musi być na czczo. W przeciwieństwie do testów skórnych nie wymaga odstawienia leków przeciwhistaminowych czy sterydowych. W przypadku małych pacjentów, rekomendujemy diagnostykę w kierunku alergii IgE zależnej po 6 miesiącu życia.
Ż.G.: Jaka jest forma wyniku Panelu ALEX?
A.S.-F.: Stworzyliśmy własny, unikalny formularz wyniku dla badania ALEX. W przejrzysty sposób prezentowane są wyniki dla wszystkich składowych testu w podziale na rodziny białek i istotność danego komponentu. Został opracowany tak, aby ułatwić interpretację wyniku alergologom prowadzącym pacjenta.
Ż.G.: Gdzie można wykonać test ALEX?
A.S.-F.: Panel ALEX można wykonać we wszystkich punktach pobrań ALAB laboratoria, mamy ich ok. 300 w całej Polsce. Dla Czytelników Magazynu HIPOALERGICZNI oferujemy specjalny rabat 20% na badanie ALEX, do wykorzystania w naszym sklepie internetowym z hasłem hipo18 ważnym do 31.10.2018.
Do wyboru są dwa warianty testu, ALEX z interpretacją i bez.
Za interpretację odpowiada lekarz, alergolog specjalizujący się w diagnostyce molekularnej alergii. Zapraszamy do naszego sklepu www.alablaboratoria.pl/ALEX i po więcej informacji o teście na naszą stronę
Specjalista laboratoryjnej diagnostyki medycznej kierownik Pracowni Badań Specjalistycznych Laboratorium Centralne ALAB laboratoria www.alablaboratoria.pl
