Brzoza to chyba najbardziej charakterystyczne drzewo w polskim krajobrazie. Urocze laski brzozowe – malownicze białe pnie i drobne zielone listki, szumiące na wietrze, od zawsze przyciągały uwagę artystów malarzy, poetów, ale i zwykłych ludzi, pragnących odpoczynku i wyciszenia.

Autor: mgr Marzena Andrzejewska

BRZOZA biała, brodawkowata, zwisła (Betula alba lub verrucosa, pendula)

Słowianie już wieki temu cenili brzozę za jej kojące i niezwykłe właściwości. Młode gałązki wkładano pod poduszkę na dobry sen, miotły brzozowe nie tylko sprzątały chałupy, ale były talizmanem chroniącym od złych mocy. Rózgami brzozowymi smagano szaleńców, by wypędzić z nich złe moce. W lecznictwie ludowym stosowano sok z brzozy, korę i młode liście na wzmocnienie i oczyszczenie organizmu.

Również dzisiaj brzoza jest ceniona nie tylko przez zielarzy, ale i grzybiarzy poszukujących kozaków, ale i innych grzybów. Będąc na spacerze w lesie warto przytulić się do pnia brzozy, bo jak zwykła mawiać polska zielarka Pani Stefania Korżawska „brzoza jest jak matka – zawsze nas pocieszy i wysłucha”.

Surowcem wykorzystywanym dziś w zielarstwie jest kora drzewa – betulina, ale też liście, pączki i sok, zwany też brzozówką lub oskołą.

Sok brzozowy jest popularnym produktem sprzedawanym w sklepach zielarskich. Możemy też sami taki sok zebrać wczesną wiosną.

Jak i kiedy pobrać sok z brzozy

Kiedy wiosną temperatura wzrasta do około 10-15 stopni i przez kilka dni z rzędu jest już wyższa, na drzewie nie pojawiły się jeszcze liście, a pąki dopiero będą się pojawiać, to właśnie wtedy zaczyna się intensywne krążenie soków w pniu drzewa. Najczęściej jest to początek kwietnia, ale żeby złapać dobry moment na ściąganie soku, należy po prostu obserwować naturę.

Oto dwa sposoby na pobranie soku z brzozy, ja preferuję ten drugi:

1. Odpowiednio dobranym narzędziem (siekierka, wiertarka) wykonujemy otwór w pniu drzewa, wkładamy rurkę, przez którą spływa sok do podstawionej butelki.
2. Obcinamy odpowiednio grubą gałązkę i bezpośrednio nakładamy na nią butelkę.

W przypadku nacinania pnia zawsze po zakończeniu ściągania soku należy posmarować specjalną maścią zranione miejsce i zabezpieczyć powstały otwór kawałkiem drewna. Nigdy nie zostawiaj drzewa bez „opatrunku” i nie narażaj dobroczynnej brzozy na infekcje.

Ściąganie soku z gałązek jest mniej inwazyjne, prostsze i sok jest słodszy. Pamiętajmy o tym, by z szacunkiem i odpowiedzialnością korzystać z darów natury.

Najważniejsze właściwości oskoły

• wzmacnianie odporności
• oczyszczanie organizmu
• izotonik dla sportowców
• doskonały kosmetyk

Skład brzozówki (najcenniejsze składniki):

• aminokwasy
• sole mineralne
• terpeny
• witaminy
• aminokwasy
• cukry proste

Taki naturalny zestaw sprawia, że oskoła to cenny napój regeneracyjny i izotoniczny dla każdego, a szczególnie zalecany dla sportowców.

Cukry proste zawarte w soku doskonale odżywiają nasze dobre bakterie jelitowe, które rosną w siłę na takiej pożywce, a wiadomo, że ich siła jest i naszą siłą (odpornością) do zwalczania wszelkich zakażeń wirusowych i bakteryjnych. Immunostymulujące właściwości oskoły są bardzo cenione przez zielarzy.

Sok z brzozy wspiera detoksykujące funkcje wątroby. Poprzez zwiększenie diurezy poprawia pracę nerek.

W celu wzmocnienia organizmu pijemy pół szklanki świeżego soku dwa razy dziennie między posiłkami. Efekty widać już po kilku dniach stosowania.

Stosowany do pielęgnacji skóry jako tonik regeneruje, odmładza i usuwa przebarwienia. Domowy kosmetyk z brzozówki doskonale odżywi włosy i zadziała przeciwłupieżowo. Okłady z soku brzozowego na zmęczone oczy działają przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo.

Przechowywanie

Świeży sok przechowujemy dzień lub dwa dni w lodówce. Przechowywany dłużej zepsuje się (stanie się pożywką dla pleśni). Jeśli zachować sok na dłużej, możemy go zamrozić, poddać pasteryzacji lub zakonserwować alkoholem. Bardzo spodobał mi się sposób podawany przez zielarkę Stefanię Korżawską, czyli pasteryzacja z użyciem rodzynek, moreli i daktyli.

Kiedy sok z brzozy kończy się, możemy korzystać z młodych liści i one są kolejnym cennym surowcem zielarskim.

PRZEPIS NA SYROP Z LIŚCI BRZOZY:

• Zbieramy 2 garście listków brzozy i wkładamy je do miski do późniejszego umycia.
• Umyte liście wkładamy do garnka i zalewamy 4 szklankami wody, zagotowujemy i na małym ogniu gotujemy 5-10 minut.
• Zostawiamy do zaparzenia na pół godziny pod przykryciem.
• Cedzimy, a do wywaru dodajemy szklankę miodu.
• Delikatnie doprowadzamy do wrzenia.
• Wlewamy do słoiczków i zakręcamy.

PRZEPIS NA WODĘ BRZOZOWA

Przygotowujemy napar z liści: 1 garść liści zalewamy szklanką wrzątku, zaparzamy pod przykryciem przez ok. 20/30 minut. Wodę brzozową zużywamy w ciągu 3 dni, przechowując w lodówce.

Przeciwwskazania

Naturalny sok z brzozy nie jest polecany dla osób, które cierpią na uczulenie na pyłek brzozy, lub mających objawy skórne, spowodowane nadwrażliwością na brzozę (swędzenie, wysypki). Osoby uskarżające się na niewydolność układu moczowego lub obrzęki wywołanie niesprawnością nerek – powinny obowiązkowo najpierw skonsultować swój plan spożywania produktów brzozowych z lekarzem prowadzącym.

Marzena Andrzejewska
– biolog, diet coach, zielarka, prowadzi rubrykę DOBRE ZIOŁO dla Magazynu Hipoalergiczni. hipoalergiczni.pl/dobre-ziolo

www.coaching-dietetyczny.com
www.facebook.com/Zmiany-Poradnictwo-i-Coaching-Dietetyczny-282386958863913

 Bibliografia:

1. „Wiosenne kuracje”, Stefania Korżawska
2. „Tajemnice bieszczadzkich roślin”, Adam Szary
3. „Medycyna dawna i współczesna”, dr Henryk Rózański [link]
4. „Wielka księga ziół”, L. Bremness
   

   ---