Po dekadach tkwienia za symboliczną żelazną kurtyną Polska wreszcie dogania świat w wielu dziedzinach życia. Ile mamy jeszcze do nadrobienia w kwestii zdrowia, ekologii i etycznego podejścia do pracy? Opowiada Clarence Van Der Putte, holenderski psycholog ekonomii.
Hipoalergiczni: Czy Polska jest mniej świadoma w zakresie ekologii i trendów zdrowotnych?
Clarence Van Der Putte: Polska jest nieco za Zachodem jeśli chodzi o ekologię i trendy zdrowotne. Ekologia postrzegana jest jako bardzo istotny temat w krajach wysoko rozwiniętych. W krajach rozwiniętych ludzie rozumieją, że są największymi konsumentami zasobów (ropy, pożywienia, energii, wody itp.) na świecie. Przepisy i regulacje czynią redukcję zużycia obowiązkiem firm (emisje CO2, zarządzanie zużyciem wody, etykiety energetyczne, wymagania eco itp.). Firmy reagują poprzez ustanawianie polityki odpowiedzialności społecznej, a także wprowadzają zrównoważone działania w procesie prowadzenie biznesu. Również w edukacji obowiązkowe jest poświęcanie odpowiedniej uwagi kwestiom ekologii. Ludzie coraz bardziej zauważają, że są częścią tego świata, który niszczą i chcą, żeby ich dzieci i wnuki dorastały w zdrowym środowisku. Zdrowie to z kolei trend ogólnoświatowy. Jeśli spojrzymy na kilka badań psychograficznych, ludzie uważają zdrowie za najważniejszy obok szczęścia aspekt ich życia. Tak więc rynki rozwijają się w kierunku tych ważnych tematów. Wraz z rozwojem lepszej opieki zdrowotnej i lepszej żywności ludzie zaczęli żyć coraz dłużej. W krajach rozwiniętych opieka zdrowotna jest bardzo innowacyjna, a społeczeństwa z roku na rok coraz bardziej się starzeją. Zdrowie, w kontekście opieki zdrowotnej, nie jest już wyzwaniem. Widzimy już od jakiegoś czasu pewne trendy zdrowotne w krajach rozwiniętych, w tym także w Holandii. Zaczęło się od kwestii cukru pod koniec ubiegłego wieku. Jedliśmy go za dużo i nie mieliśmy wystarczająco dużo ruchu. Przemysł spożywczy wynalazł wówczas żywność typu „light”, czyli lżejsze wersje produktów nie tylko bogatych w cukier, lecz także tych wysokokalorycznych. Najnowsze trendy zdrowotne i żywieniowe skupiają się wokół zjawiska otyłości (szczególnie u niższych warstw społeczeństwa) i krytycznego podejścia do wyborów żywieniowych wyższych warstw społecznych w reakcji na otyłość. Superżywność to jeden z tych najnowszych trendów. W wyniku zagrożenia otyłością w wyższych warstwach społecznych dochodzi do niedożywienia. Bardziej zamożni ludzie wychowują dzieci w przekonaniu, że jedzenie tłuszczów i cukrów jest złe i że bycie szczupłym to właściwy sposób życia. Trendy zdrowotne w Polsce naśladują te z krajów bardziej rozwiniętych. Trendy związane ze zdrową żywnością również dochodzą do Polski. Zauważamy również połączenie trendów zdrowotnych z chęcią podejmowania aktywności fizycznej w Polsce, podczas gdy w Holandii zachowanie formy fizycznej jest coraz popularniejsze zarówno młodszych, jak i starszych osób.
H: Czy myśli Pan, że polscy dziennikarze stają się coraz bardziej nastawieni na edukację? Czy możemy liczyć na bardziej merytoryczne media niż do tej pory? 
CVDP: Sposób w jaki wykonuje się zawód dziennikarza jest kształtowany przez normy i wartości danego kraju. Jeśli spojrzymy na Holandię, ludzie tam są bardzo bezpośredni, otwarci i tolerancyjni. Objawia się to między innymi otwarciem granic dla zupełnie różnych ludzi, niezależnie od tego którędy oni przyszli, jaką religię wyznają, jakiej są rasy czy ile mają pieniędzy. Taka postawa widoczna jest również w holenderskim systemie edukacji. Podczas gdy w Europie Środkowej i Wschodniej powszechny jest tradycyjny model edukacji (bazowany na wiedzy), w Holandii edukacja skupia się bardziej na kompetencjach i procesie osiągania celu. Ma to na celu wykształcenie ludzi, którzy interesować się będą nie tylko osiągnięciem założonego celu, lecz również sposobem, w jaki ten cel osiągną. Kompetencje są wymagane przez biznes, który poszukuje ludzi zdolnych do połączenia wiedzy, umiejętności i odpowiedniej postawy. Polacy są raczej skupieni na zadaniu, a także przyzwyczajeni do tradycyjnych protokołów i kontroli. Poza tym nie słyną raczej z otwartości na inne kultury, a w biznesie są raczej indywidualistami, postrzegając firmy w tej samej branży głównie jako konkurentów, a nie potencjalnych partnerów. W Holandii dziennikarstwo zajmuje się opisywaniem prawdy i poszukiwaniem wiadomości. System hierarchiczny w Polsce tworzy reaktywnych dziennikarzy. Jeśli chcecie mieć dziennikarzy bardziej proaktywnych, zawsze w trakcie poszukiwania newsów, będących bardziej krytycznymi w stosunku do tego co się dzieje w społeczeństwie, to musicie zmienić system edukacyjny z tradycyjnego, nastawionego na wiedzę, na proaktywny nastawiony na kompetencje.
H: Czy Pana zdaniem, jako psychologa ekonomii, dziennikarz powinien bardziej edukować czy zajmować się odkrywaniem brzydkiej prawdy na temat przemysłu spożywczego, kosmetycznego i farmaceutycznego? Jaka powinna być optymalna rola dziennikarza z punktu widzenia dobra konsumenta?
CVDP: W kraju rozwiniętym interes konsumenta zawsze jest najwyższą wartością, po którą można sięgnąć. Dziennikarze muszą być krytyczni, otwarci, proaktywni, odważni i buntowniczy, także w stosunku do osiągnięć przemysłu spożywczego, kosmetycznego i farmaceutycznego. Równowaga pomiędzy dodaną wartością a etycznym zachowaniem jest zawsze trudna do zachowania. Innowacje w żywności są ważne, patrząc z perspektywy bezpieczeństwa i wartości odżywczych.
Z jednej strony dziennikarz powinien sprawować rolę informacyjną (edukacyjną), przedstawiając wiadomości na dane tematy, a z drugiej powinien poruszać kwestie publiczne czy ujawniać występki rządu, firm a także ogólnej populacji, jako konsekwencji ich zachowania.
H: Często prowadzi Pan gościnne wykłady. Czy wykorzystuje Pan te występy do podsuwania ludziom zdrowotnych inspiracji?
CVDP: W moich wykładach nie skupiam się na przekazywaniu porad dotyczących zdrowia fizycznego. Podczas moich zajęć podkreślam wagę zdrowia psychicznego w społeczeństwach rozwiniętych i rozwijających się, jak Polska. W krajach rozwiniętych należy znaleźć równowagę między aktywnością zawodową a życiem prywatnym. Moi słuchacze to zwykle studenci lub menadżerowie. W obu grupach osiągnięcia sprzyjają stresowi, a ja daję im jedynie do zrozumienia, że powinni znaleźć równowagę w życiu. Nauka i czas relaksu lub praca i rodzina; w obu przypadkach stres może zwyciężyć i mieć negatywny wpływ na to, co dana osoba osiąga. Programy rozwoju osobistego w firmach, mindfulness to trendy, które przychodzą do krajów rozwijających się z tych bardziej rozwiniętych.
H: Na czym się Pan skupia w konsultacjach dla biznesu? Czy selekcjonuje Pan firmy? Czy zdarza się Panu odmawiać firmom, które zachowują się w sposób nieetyczny lub szkodliwy dla społeczeństwa?
CVDP: Nieetyczne zachowanie firm odbije się ostatecznie na nich samych. Doradzanie takim firmom będzie także szkodliwe dla mnie z punktu widzenia biznesowego, jak i osobistego. Nie mógłbym pracować dla firmy, która szkodzi społeczeństwu, w jakikolwiek sposób. Więc odpowiedź brzmi: tak, selekcjonuję firmy. Zawszę chcę robić to, w co wierzę.
Clarence van der Putte – Bardzo doświadczony międzynarodowy konsultant marketingowy, przedsiębiorca, wykładowca, trener i autor. To energetyczny człowiek żyjący w Holandii i urodzony w Indonezji. Łączy zachodnie racjonalistyczne teorie ze wschodnim odczuwaniem i pokorą. Wykształcony w kierunku ekonomii i psychologii, zahartowany w środowisku europejskiego biznesu. Interesuje się wieloma dziedzinami poczynając od turystyki, mody, FMCG, przez rolnictwo, farmaceutykę aż po kwestie finansowe czy zachowania i procesy organizacyjne. Jest autorem kilku publikacji z zakresu zarządzania i edukacji, lecz przede wszystkim jest sympatycznym i bezpośrednim człowiekiem.
