Zatkany nos, ból głowy uniemożliwiający normalne funkcjonowanie, wodnista lub ropna wydzielina z nosa – to objawy zapalenia zatok przynosowych. Leczona przede wszystkim objawowo, choroba nie może być bagatelizowana. Niedoleczone zapalenie zatok może prowadzić do groźnych powikłań, włącznie z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Zapalenie zatok przynosowych – zarówno w postaci ostrej, jak i przewlekłej – w istotny sposób wpływa na jakość życia pacjentów w różnym wieku. Szczególnie częste w okresie jesienno-zimowym, wymaga odpowiedniego leczenia.

Zapalenie zatok od czego się zaczyna – przyczyny

Według definicji klinicznej, zapalenie zatok przynosowych to proces chorobowy, któremu zawsze towarzyszy niedrożność nosa oraz patologiczna wydzielina – wyciek z nosa. Ponadto mogą pojawić się: ból twarzy, brak węchu i osłabienie. Przyczyną zapalenia zatok najczęściej jest infekcja wirusowa, rzadziej bakteryjna, alergiczna lub grzybiczna. Pierwsze objawy przypominają zwykłe przeziębienie. Nagromadzone w zatokach wirusy wywołują stan zapalny i obrzęk błony śluzowej. Zablokowane zostaje ujście zatok do jamy nosowej, a zalegająca wydzielina nie ma możliwości swobodnego odpływu.

Zapalenie zatok przynosowych dzielimy na ostre, podostre i przewlekłe. Najważniejszym aspektem umożliwiającym takie rozróżnienie jest czas trwania uciążliwych objawów choroby:

• Ostre zapalenie zatok – do 4 tygodni
• Podostre zapalenie zatok – od 4 do 8 tygodni
• Przewlekłe zapalenie zatok – dłużej niż 8 tygodni

Jeśli doszło do nadkażenia bakteryjnego, kolor wydzieliny zmienia się z przeźroczystego na zielony lub żółty. Konsystencja natomiast z wodnistej zmienia się w gęstą, ropną. Zapaleniu zatok często towarzyszą też objawy kojarzone ze zwykłym przeziębieniem: gorączka, poczucie ogólnego rozbicia, złe samopoczucie czy brak apetytu.

Dolegliwości związane z zapaleniem zatok przynosowych zależą też od miejsca, w którym rozwija się infekcja. W przypadku zapalenia zatok czołowych pojawia się ból w okolicach czoła. Gdy chorują zatoki sitowe, może wystąpić obrzęk powiek i okolic oczu. Ból nasila się rano i przy pochylaniu głowy.

Nawracające ostre zapalenie zatok u dorosłych

Przy zapaleniu zatok niezwykle ważne jest całkowite wyleczenie choroby. W większości przypadków konieczna jest wizyt u lekarza. Jeśli o to nie zadbamy, zapalenie zatok może przybrać postać nawracającą. To bardzo niebezpieczny stan – częste epizody chorobowe mogą doprowadzić do trwałego uszkodzenia wyściółki śluzowej zatok.

O nawracającym ostrym zapaleniu zatok mówimy, gdy choroba atakuje nas co najmniej 4 razy do roku. Co istotne, po zastosowaniu leczenia zachowawczego uciążliwe objawy zwykle ustępują. Jednak ciągłe rozwijanie się wtórych infekcji może wskazywać na poważne problemy zdrowotne. Nawracające ostre zapalenie zatok u dorosłych często jest objawem osłabienia odporności, przyczyną lub powikłaniem astmy oskrzelowej, ale też powikłaniem po zapaleniu oskrzeli, skutkiem nieleczonego alergicznego nieżytu nosa itp.

Jak leczyć zapalenie zatok

W przeciwieństwie do zwykłego przeziębienia, zapalenie zatok jest wyjątkowo uciążliwe. Początkowo można wykorzystywać domowe sposoby leczenia zapalenia zatok. Pomocne okażą się inhalacje, płukanie i nawilżanie błony śluzowej nosa za pomocą roztworów wody morskiej lub soli fizjologicznej. Okłady z gorącego ręcznika złagodzą ból głowy i zatok. W leczeniu zapalenia zatok wykorzystuje się dostępne bez recepty, niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. ibuprofen. Leki z tej grupy okazują się skuteczniejsze niż np. paracetamol, ponieważ działają nie tylko przeciwbólowo, ale i przeciwzapalnie.

Lekarze zalecają też stosowanie leków obkurczających błonę śluzową nosa. Dostępne są w postaci kropli lub doustnych tabletek. Maksymalny czas stosowania takich preparatów wynosi 7 dni. Nie należy używać ich dłużej – organizm może bowiem uodpornić się na ich działania, przez co stanie się ono nieskuteczne.

Wskazaniem do włączenia antybiotykoterapii jest utrzymująca się wysoka gorączka, często z obrzękiem powiek i okolic oczu. Należy pamiętać, iż leczenie antybiotykiem należy doprowadzić do końca. Zwykle trwa ono od 7 do 10 dni. Nie wolno przerywać terapii wcześniej, nawet jeśli objawy zapalenia zatok miną już po 2-3 dniach.

W przypadku nawracającego zapalenia zatok ważne jest rozpoznanie przyczyny tak częstych infekcji. Jeśli jest to alergia, konieczne jest włączenie leków przeciwalergicznych. Bardzo skuteczne są w tym wypadku leki donosowe z grupy glikokortykosteroidów. Czasem konieczna jest też operacja. Dotyczy to pacjentów z wadami anatomicznymi górnych dróg oddechowych, polipami itp., a także nawracającymi zapaleniami o etiologii grzybicznej.

Zapalenie zatok u dzieci

Ze względu na nie w pełni wykształcony jeszcze układ odpornościowy, dzieci są znacznie bardziej narażone na zapalenie zatok przynosowych niż dorośli. Choroba ta często stanowi powikłanie wirusowej choroby przeziębieniowej. Wszystkie objawy infekcji: wyciek z nosa, kaszel, ból gardła, gorączka i złe samopoczucie powinny minąć po około 7 dniach. W przypadku niektórych dzieci objawy te mogą się przedłużać, nawet do 14 dni. Dotyczy to około 13% dzieci. W przypadku przedłużających się objawów choroby (powyżej 10 dni), konieczne jest rozróżnienie infekcji wirusowej od zakażenia bakteryjnego. Zaledwie 10% przypadków infekcji, które nie wykazują tendencji spadkowej po 7 dniach, ma podłoże wirusowe. Więcej statystyk i informacji na temat zapalenia zatok przynosowych można znaleźć na stronie https://millemedica.pl/schorzenia-laryngologiczne/ostre-zapalenie-zatok/

Jeśli objawy takie jak uczucie zatkanego nosa, wyciek z nosa o umiarkowanym nasileniu, ból głowy i upośledzenie węchu utrzymują się dłużej niż 12 tygodniu, można podejrzewać przewlekłe zapalenie zatok przynosowych. Konieczne jest jednak holistyczne podejście do małego pacjenta, ponieważ u dzieci w grę wchodzić mogą czynniki takie jak m.in. przerost migdałków, alergiczny nieżyt nosa czy astma. Leczenie może więc wymagać wsparcia laryngologa lub alergologa.

Powikłania po zapaleniu zatok

Niewyleczone zapalenie zatok przynosowych niesie ze sobą ryzyko poważnych powikłań. Najczęstszym jest zapalenie ucha środkowego. Choroba ta jest szczególnie częsta u dzieci do 7. roku życia, ze względu na specyficzną budowę anatomiczną – bliskość zatok, gardła i przewodu słuchowego. Zapalenie zatok może też wyzwolić atak astmatyczny.

Wśród wszystkich powikłań po zapaleniu zatok najgroźniejsze to zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ropień mózgu, a nawet zapalenie szpiku kostnego. Choć może być trudno uwierzyć w tak niebezpieczne powikłania po „zwykłym katarze”, jednak przy zapaleniu zatok są one realnym zagrożeniem. Dlatego tak ważne jest rozpoczęcie leczenia, ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich i całkowite wyleczenie choroby. O ile bowiem w pierwszej fazie występowania kataru i innych dolegliwości możliwe jest samodzielne leczenie, o tyle przy występowaniu powikłań lub przedłużającym się zapaleniu interwencja lekarska jest bezwzględnie wymagana.

Źródło: MilleMedica.pl